مدتهاست که حداقل 10 اصل مربوط به دفاع شخصی،که در کاتاها پنهان شده اند را آموزش میدهند. برای به دست آوردن این اصول، لازم است که یاد بگیرید این مفاهیم مبارزه چه مواردی هستند و سپس با روشی که بر آنها تاکید دارند، آنها را تمرین کنید. مقالهای که در پیش رو دارید به شما در این راه کمک خواهد کرد.
• نرم در برابر سخت، سخت در برابر نرم
این اصل آنقدر حیاتی است که عدم آگاهی از آن میتواند باعث شود کاری کنید که استخوانهایتان بشکند یا بدتر. به همین دلیل است که کاتا حملات را مطابق با اهداف آموزش میدهد. به طور مثال تکنیکهای سخت مانند مشت با بند انگشتان، به اهداف نرمی مانند شبکه خورشیدی یا کشاله ران زده میشود و تکنیکهای نرم مانند حمله با کف دست، به اهداف سختی مانند آرواره نشانه میروند.
مثال: بدون شک داستانهایی درباره مبارزانی که بر آرواره فردی مشت زده و دست خودشان شکسته است را شنیدهاید. این حوادث همیشه زمانی اتفاق میافتد که بندهای سخت انگشتان به استخوان برخورد میکنند. بهترین راه برای جلوگری این است که توجه کنید کاتا به شما آموزش میدهد تا چگونه هدفتان را انتخاب نمایید. در ذهنتان فرمهای دلخواهتان را مرور کنید و تعداد حملات سخت به نواحی نرم و حملات نرم به نواحی سخت را بشمارید. هرچند در کاتا ممکن است حملات سختی به اهداف سخت - که واضحا موثر هستند به خصوص اگر بندهای انگشتهایتان را آماده کرده و تمرین داده باشید - وجود داشته باشد، اما احتمالا از حملات نرم به اهداف نرم پرهیز شده است، زیرا این حملات به ندرت خوب کار میکنند.
• بلند - کوتاه - بلند، کوتاه - بلند- کوتاه
کاتا ترکیبات و استراتژیهای کاربردی و در عین حال روشی که حریفتان احتمالا طی آن به هر حمله واکنش میدهد را آموزش میدهد. به طور مثال اگر سه مشت به بینی بزنید، در مشت دوم یا سوم حریف خود را از حمله دور میکند. تمرین کاتا به شما کمک میکند تا با تاکید بر انتخاب هوشمندانه هدف - به خصوص با تغییر ارتفاع - از این خطر اجتناب کنید.
در یکی از کاتاهای اکیناوایی نمونه ای برای آن وجود دارد: یک حمله به چشمها، در ادامه یک ضربه آرنج بر چانه و یک ضربه پشتدست به بینی و یک مشت چکشی به کشاله ران. ضربه به چشمها، سر مهاجم را به عقب حرکت میدهد و چانه او را در دسترس قرار میدهد. ضربه به چانه هم زاویه سر را بیشتر رو به عقب میکند تا زمینه برای ضربه پشت دستی آماده شود.ضربه پشت دست باعث میشود مهاجم لگن خود را به جلو بیاورد و به این ترتیب کشاله ران او در دسترس قرار گرفته و زدن یک مشت چکشی کوتاه تسهیل میگردد.
• تمام دفاعها حمله هستند!
مشکل مسابقات رزمی: دفاع محکم اغلب توصیه نمیشود و حتی گاهی غیر قانونی است. واقعیت مبارزه: دفاع کردن یک امر اساسی است. دفاع محکم برتر از دفاع منفعلانه میباشد.
یکی از مهمترین درسهای کاتا این است که در آن چیزی شبیه دفاع منفعلانه وجود ندارد. هر دفاع باید به گونهای اجرا شود که گویی یک حمله است، به این معنی که باید به قصد پایان دادن به مبارزه تا جایی که ممکن است آن را محکم انجام دهید.
مثالها: دفاع کوتاهی که برای متوقف کردن یک لگد به کار میبرید باید به پای حریف آسیب بزند، به گونهای که او نتواند از آن مجددا برای حمله به شما استفاده کند. برای نتیجه بهتر، این دفاع کوتاه میتواند به صورت یک مشت چکشی به کشاله ران عمل کند. به همین ترتیب یک دفاع وسط در برابر بازو نباید صرفا مشت را متوقف کند، بلکه باید توانایی دشمن در استفاده مجدد از آن بازو را از بین ببرد. هنرهایی که روشهای نقاط فشاری را آموزش میدهند، از این اصل استفاده میکنند. رزمیکاران عاشق حمله به عصب بازویی و دفاع با ضربه هستند تا به این ترتیب اندام حریف را از کار بیندازند.
• اتاق زدن هدفی دارد
وضعیت اتاق زدن که در آن در طی تمرین فرمها دستهایتان حالت مشت را دارد و نزدیک لگن قرار میگیرند، ممکن است جز مفاهیمی باشد که بیشترین سوتفاهم در مورد آن در هنرهای رزمی وجود داشته باشد. اتاق زدن آشکارا حمله را به هنرهای رزمی میافزاید. اما آیا واقعا در یک مبارزه واقعی پیش میآید که این حالت را انجام دهید؟ آیا نباید همانند تمرین مبارزه دستهایتان را بالا نگاه دارید؟
مشخصا تناقضاتی وجود دارد. اگر یک روشی اشتباه است، چرا آن را باید تمرین کرد؟
هدف واقعی اتاق زدن مربوط به مفهوم پنهان کردن حرکات در طی تمرین است. تا به این ترتیب هدف پنهان بماند. این کار به چند دلیل انجام میشود، شاید در اغلب موارد به این علت که اساتید میخواهند کاربردهای فرمها را تنها به مطمئنترین شاگردان خود آموزش دهند.
مثال: یک توالی را در نظر بگیرید که در آن یک دفاع وسط را اجرا میکنید و این دفاع با یک مشت معکوس دنبال میشود. در تمرین فرمها، دست دفاعکننده را به سمت لگن خود عقب میکشید و در همان زمان با دست دیگر خود مشت میزنید. به شما گفته شده است که حرکت قیچی مانند، قدرتتان را افزایش میدهد اما دلیل اصلی اینست که دفاع محکم، بازو و بدن حریف را از کار میاندازد و به این ترتیب او را در مسیر حمله بعدی شما قرار میدهد. به همین صورت یک دفع کوتاه به پا - که در حقیقت یک حمله است - پا را میکشد تا تعادل حریف را بر هم بزند.
• بدنتان را لمس کنید، حریف را لمس کنید
هرگاه در طی یک کاتا، دستتان بدنتان را لمس میکند، مانند آن است که بدن حریفتان را لمس میکنید. دلیل کابردی برای اینکه در طی یک مبارزه دستتان، بدنتان را لمس کند وجود ندارد. این یک روش آموزشی است که طراحی شده تا شما درباره اینکه چگونه میتوانید حریفتان را نگاه دارید فکر کنید.
مثال: در وضعیت <تهگاتانا> کاراته، یک دست باز است و دست دیگر بسته و نزدیک لگنتان قرار دارد. مبتدیان یاد میگیرند که این یک وضعیت آمادگی است. اما شاگردان پیشرفته میدانند که این یعنی شما بدن حریفتان را نگاه میدارید. در یک کاتا وقتی چنین وضعیتهایی در بین حملات ایجاد میشود، میتوانید حریفتان را به کنار پرتاب کنید و او را از سر راهتان بردارید.
در کاتای پیشرفته کاراته با نام <دانینشو> به عقب گام برمیدارید. اگر یک مبتدی باشید این حرکت را به عنوان یک وضعیت آمادگی یاد میگیرید، یک حرکت میان برنامه در فرم. اما در بررسی دقیقتر متوجه میشوید وقتی به کشاله ران حریف ضربه میزنید او به سمت شما خم میشود.
• رو به جلو برای حمله، رو به عقب برای گرفتن
آیا رزمیکاران هنرهای حملهای از گرفتن استفاده میکنند؟ قطعا. آیا فرمهای آنها گرفتن را آموزش میدهد؟ مطمئنا. اما متاسفانه چشم آموزش ندیده به ندرت حرکات را تشخیص میدهد.
هنگامی که در یک کاتا به جلو حرکت میکنید. شما در حال متوقف کردن انرژی جنبشی حریف هستید و مناسبترین تاکتیک یک حمله خواهد بود. در این حالت اگر به عقب حرکت کنید شما در حال استفاده از انرژی جنبشی او بر علیه خودش هستید. و این بدان معناست که یک تکنیک گرفتن لازم است. حرکات گرفتن در کاتا تکنیکهای پنهانی هستند و به صورت حملات و حرکات حملهای تغییر قیافه دادهاند. اما اگر کاتای خود را بررسی کنید و آن را در برابر افرادی که تلاش میکنند تا انواع مختلف حمله را اجرا نمایند. تمرین کنید - که این حالت برای مبارزات واقعی مناسبتر است - گرفتنهای زیادی را خواهید یافت. فقط مثالهایی را امتحان کنید که در آن شما به عقب حرکت میکنید.
مثلا: در یک کاتا، در یک نقطه شما باید به عقب گام بردارید، دستهایتان را در حالی که پشت دستها رو به زمین است تا سطح سینه بالا ببرید. در مسابقه معمولا این حرکت آهسته انجام میشود تا زیبا جلوه کند، اما در یک مبارزه واقعی بازوی دشمن را با یک قفل بازو میشکنید.
مثالی دیگر: در کاتای دیگر، در حرکت ابتدایی به عقب گام برمیدارید. و کاربرد حرکت یک شوک است. به یاد داشته باشید وقتی فرمها را برای تکنیکهای گرفتن پنهانی بررسی میکنید، قانون اصلی اینست <حمله در مقابل حریف کار میکند، گرفتن همراه با او>
• پیچیدگیهای پنهان در میان تکنیکها
سادهانگاری است که فکر کنیم یک تکنیک از لگن شروع میشود و در هدف پایان میپذیرد. اسلحه شما برای انجام آن در این میان چیست؟ اگر کاتا یاد میدهد که در هر حرکتی رموزی پنهان است، آن رموز باید امتحان شوند. به طور مثال آیا در خیابان دفاع منتخب شما یک دفاع با لبه دست است؟ احتمالا نه. در نظر شما این اسلحه، بهترین اسلحه برای خیابان نیست.
حال اگر به شما آموزش داده شده بود که هر دفاع یک حمله است و در حقیقت به صورت یک حمله به چشمها شروع میشود و به صورت یک دفاع پایان میپذیرد، چطور؟ ناگهان این تکنیک، انتخاب بهتری برای خیابان میشود. وقتی در حال انجام آن هستید میتوانید حتی بدون تغییر تکنیک به چشمهای مهاجم نگاه کنید. یا اگر برای یک دفاع کوتاه آموزش دیده باشید، میتوانید به گوشهای حریف ضربه بزنید.
• اهمیت تنفس
کاتا یک هدف دارد. آموزش نحوه مبارزه به شما. تاسفآور است که شاگردانی را میبینیم که در حین اجرای فرمهای مختلف نفس خود را حبس میکنند. زیرا هیچکس نباید توقع داشته باشد که به این صورت بتواند مبارزه کند. شما ممکن است در کاتا گاهی فریاد بزنید )کیای(، اما در یک مبارزه باید تمام حواستان به حملهتان باشد. در تمرین با هر ضربهای که میزنید باید تمرکز و قدرتتان را به حداکثر برسانید، حتی اگر کیای نکشید. حداقل اینکه باید یاد بگیرید دهانتان را باز کنید و در میان تکنیکها دم، و در پایان تکنیکها بازدم، انجام دهید. تنفس کلید مبارزه است، زیرا بدنتان را برای انجام هر عملی آماده میکند.
• از تمام بدنتان برای حمله استفاده کنید
شما به عنوان یک رزمیکار میدانید که یک مشت فقط با بازو و دست اجرا نمیشود؛ بلکه با بدنتان اجرا میگردد. کاتا این درس را در کنار سایر درسها آموزش میدهد.
مثال: بسیاری از کاتاها سکانسی دارند که در آن شما به سمت مهاجمتان به جلو گام برمیدارید و یک ضربه آرنج تقویت شده به گیجگاه اجرا میکنید. اگر از بدنتان استفاده کنید، حمله قوی و موثری خواهد بود. با این حال اگر از کل بدنتان استفاده کنید، این ضربه چیزی بیش از یک ضربه آرنج خواهد شد. هدف واقعی ضربه آرنجی که هنگام حرکت در حالت <کیباداچی) >وضعیت پای اسب( اجرا میشود، فقط ضربه زدن با آرنج نیست، بلکه هدف ضربهزدن در هنگامی که قدم برمیدارید میباشد، شما با حرکتدادن زانو به سمت پای حریف هر بار که بدنتان را حرکت میدهید باید از کل بدنتان استفاده کنید.
• با تخیل و تجسم تمرین کنید
هـمـیـشـه بـرای درک صحیح اصول دفاع شخصی در کاتا تلاش کنید. اول آنکه با تخیل تمرین کنید. تخیل یعنی وقتی یک تکنیک را اجرا میکنید آن را واقعا به گونهای انجام دهید که اگر در خیابان بودید انجام میدادید. هیچ بخشی نباید ضعیف اجرا شود.
دوم آنکه در هر تکنیکی که اجرا میکنید، مهاجمی را برای خودتان تجسم کنید. تجسم بخشی از تخیل است. هرگاه نمیتوانید با حریفان واقعی تمرین کنید فرض کنید توسط مهاجمان خیالی محاصره شدهاید، تکنیـکهـا را بـه گـونـهای انجـام دهید که گویی میخواهید آنها را در خیابان اجرا کنید. تنها در این صورت از تمام فواید تمرین کاتا بهرهمند خواهید شد.